ارگ علیشاه تبریز که به آن طاق علیشاه و مسجد علیشاه هم می‌گویند، از بقایای ایوان جنوبی مسجد علیشاه در شهر تبریز است. بسیاری از سیاحان یا مورخان درباره ارگ علیشاه گفته‌اند؛ از جهانگرد فرانسوی، شاردن گرفته تا دیولافوی و ابن بطوطه! در ادامه این بلاگ به سرگذشت این ارگ تاریخی می‌پردازیم که امروزه از جاذبه‌های گردشگری بی‌نظیر شهر تبریز به شمار می‌آید.
ارگ علیشاه در چه زمانی و توسط چه کسی ساخته شد؟
تاج‌الدین علیشاه گیلانی، وزیر ایلخانان مغول کسی بود که دستور احداث این مسجد را صادر کرد. طراح و سازنده بنا استاد فلکی تبریزی، معمار برجسته دوره ایلخانی بود. مراحل ساخت ارگ علیشاه تبریز از سال ۷۱۶ هجری قمری شروع شد و در سال ۷۲۴ هجری قمری با اتفاقی متاثرکننده به پایان رسید.
از این بنا در دوران‌های بعدی بارها به‌عنوان مکانی نظامی استفاده می‌شد که دلیل تغییر نام آن از مسجد به ارگ نیز همین موضوع است. با توجه به نوشته‌ها و یادداشتهای تاریخ‌نگاران و جهانگردان تاریخی در آن زمان ارگ علیشاه را می‌توانستند از دوردست‌ها مشاهده کنند.
معماری شاهکار ارگ علیشاه تبریز
ارگ علیشاه تبریز
ارگ علیشاه به عنوان یکی از شاهکارهای هنر معماری تاریخی ایرانی محسوب می‌شود. کاشی‌ها و ستون‌های مرمری، کتیبهها و گچ‌بری‌های زیبا، تزیین این بنا را بر عهده داشتند. امروزه از ساختمان مسجد تنها سه دیوار بلند به شکل ایوان باقی مانده است که در حقیقت به بخش مسقف شبستان مربوط می‌شود. عامل این امر را باید تخریب بیشتر قسمت‌های آن در اثر زمین‌لرزه و همچنین ساخت مصلی تبریز دانست. عرض هر یک از دیوارها را تقریبا ۱۰ متر در نظر گرفته بود‌ه‌اند و درون آن‌ها دو دیوار عریض وجود دارد که توسط طاق‌هایی به هم اتصال یافته‌اند.
جالب است بدانید در حفاری‌های انجام‌گرفته مشخص شد که هر دیوار به‌اندازه هفت متر در زیر خاک قرار دارد. عرض بنایی که گردشگران میتوانند امروزه از آن بازدید کنند، ۳۰ متر و ارتفاع آن ۲۶ متر است.
ارگ علیشاه در عصر قاجار!
ارگ علیشاه در دوره قاجار
در پی جنگ‌های ایران و روس (سال‌های ۱۸۰۴ تا ۱۸۲۴ میلادی) ارگ علیشاه به محل ذخیره مهمات ارتش ایران در تبریز تبدیل شد. علت این امر موقعیت مکانی مهمی بود که ارگ در آن قرار داشت و این موقعیت مهم، استقرار این بنا در جنوب شهر بود. همچنین به‌دستور عباس میرزا، ولیعهد پادشاه قاجار خندقی نیز در بخش جنوبی ایوان ارگ احداث کردند. در همین دوران قجر بود که مسجد علیشاه توسط عموم مردم به‌نام ارگ علیشاه تغییر نام یافت.
ارگ علیشاه تبریز اهداف نظامی خود را حتی پس از جنگ‌های ایران حفظ کرد. در یکی از حملات به تبریز توپ جنگی بزرگی به بالای ارگ منتقل شد تا مواضع دفاعی را تقویت کند. امری که سبب شد تا این سازه به یک دژ دفاعی و تهاجمی تبدیل شود و بعدها نیز همین موضوع مسیر تخریب بنا را هموارتر ساخت.
شرایط فعلی ارگ علیشاه تبریز
دیوار شمالی ارگ که از عهد ایلخانی باقی‌مانده بود به‌همراه پلکان قاجاری آن در سال ۱۳۶۰ هجری خورشیدی توسط جهاد سازندگی تخریب شد. این کار با استفاده از مواد منفجره و بولدوزر صورت گرفت. دلیل آن را هم تاسیس مصلای نمازجمعه تبریز اعلام کردند. ۱۶ سال بعد مجریان طرح مصلای جدید به خاک‌برداری عمیق با استفاده از ماشین‌آلات سنگین در محدوده شرقی ارگ اقدام کردند. این اقدام بازمانده زیرساخت‌های مسجد ارگ علیشاه را به نابودی کشاند.
در سال ۱۳۹۵ کشف دو قطعه سفال شکسته دوران عصر آهن، تبریز را در کانون توجه باستان‌شناسان ایرانی قرار داد. در این کاوش‌ها همچنین سفال‌های شکسته دوران تمدن اسلامی (ایلخانی تا قاجار) و دو سکه تاریخی پیدا شد که به مرمت و پاک‌سازی نیاز داشتند. از دیگر یافته‌های باستانشناسی دهه نود شمسی کشف سیستم آب‌رسانی از دو کانال، یک حوضچه فشارشکن و چند تنبوشه سفالی بود.
هزینه و ساعات بازدید از ارگ علیشاه چقدر است؟
ارگ علیشاه تبریز
ارگ علیشاه تبریز در تقاطع خیابان امام خمینی و خیابان فردوسی و در نزدیکی میدان ساعت این شهر قرار دارد. بازدیدکنندگان در هر ساعت از شبانه‌روز میتوانند به تماشای این بنا بروند. ورود و خروج به محوطه بنای ارگ هزینه‌ی ندارد. کسانی که قصد عکاسی دارند به دلیل وضعیت بهتر نور صبح و عصر بهتر است در این زمان‌ها برای بازدید مراجعه کنند.
چه هتل هایی در نزدیکی ارگ علیشاه تبریز قرار دارند؟
در زمان سفر به تبریز نگران هتل و اقامتگاه خود نباشید! می‌توانید از بین لیست هتل‌های تبریز هتل و یا اقامتگاه موردنظرتان را با بهترین قیمت، بهترین امکانات و بهترین دسترسی محلی رزرو کنید. هتل فرید، هتل آپارتمان استقبال، هتل آیدا، هتل آپارتمان ارس و هتل اهراب ازهتل‌های خوب نزدیک ارگ علیشاه تبریز هستند. اگر با هواپیما تبریز به این شهر سفر کردید، در گشت و گذار در مرکز شهر تبریز، سری هم به ارگ علیشاه بزنید.
دسته:ایرانگردیجاذبه
نظری ثبت نشده